Верховный Главнокомандующий Вооруженными Силами — Президент Республики Казахстан Нурсултан Назарбаев — постоянно подчеркивает важную роль военно-патриотического воспитания молодежи страны. Особое место отводили ему и в бывшем СССР. Афганская война доказала, насколько сильным был моральный дух у солдат и офицеров, которые прошли через ее горнило.
Мне лично довелось выполнять интернациональный долг в ДРА в составе 56 десантно-штурмовой бригады, будучи воином срочной службы. А сколько человеческих драм и потрясений вместил в себя десятилетний период этой необъявленной войны. Да, мы воевали не на своей территории, под нашими ногами была выжженная скалистая земля чужой страны. Но пришли мы туда не убивать и разрушать, а помочь установить мир и порядок, спасти ее народ от нищеты и бесправия. Оговорюсь сразу, я против «смягчения» самых тяжелых нелицеприятных моментов войны в Афганистане и ретуширования трудно воспринимаемых психикой фактов о ней. Ведь правда бывает только одна. Слишком высокую цену мы за нее заплатили. Из более 22 тысяч казахстанцев, 926 бойцов и командиров пали смертью храбрых, 21 пропал без вести, 1015 стали инвалидами. Только из Акмолинской области из одной тысячи воинов не вернулись 60.
У меня и после Афгана профессия была не совсем мирной. Став оперативным работником МВД, вел борьбу с наркобизнесом. Так что, если там приходилось под пулями преграждать путь караванам с наркотиками, то здесь — драться, чтобы убийственное зелье не губило нашу молодежь.
За умы и сердца молодых людей вместе с боевыми товарищами «воюю» и находясь на заслуженном отдыхе. Союз ветеранов и инвалидов Афганской и локальных войн, который уже 15 лет возглавляет Шарипбай Утегенов, представлен 17 тысячами человек. В их числе: воины-интернационалисты координационного совета ветеранских организаций РК, совета ветеранов ВС РК и РОО «Союз ветеранов-участников боевых действий на таджико-афганской границе». В год 25-летия Вооруженных Сил Республики Казахстан проводим работу по повышению их имиджа и престижа воинской службы, пропаганде подвига казахских батыров, фронтовиков Великой Отечественной войны, а также воинов-интернационалистов, с честью выполнивших свой конституционный долг по приказу Родины.
Концепция казахстанского патриотизма в Стратегии «Казахстан-2050» Главой государства названа основой успеха нашего многонационального и многоконфессионального общества. И мы считаем, что воспитание его всегда зиждилось на бесценном боевом и жизненном опыте победителей фашизма, которые более 75 лет передавали его молодым воинам и будущим защитникам Родины. Мы уверены, что наше поколение ветеранов с честью примет эстафету у фронтовиков и продолжит славные боевые традиции.
Но нельзя забывать, что по сей день эхо Афганской войны и другие локальные конфликты продолжают собирать свою смертную дань за счет умерших от ран и болезней в мирное время. Оставшиеся в живых спешат сделать как можно больше.
Прошло уже 28 лет со времени вывода ограниченного контингента советских войск из ДРА и 16-го отдельного сводного стрелкового батальона РК из Республики Таджикистан, а закона, приравнивающего участников военных конфликтов к ветеранам Великой Отечественной войны, в нашей стране до сих пор нет. Даже в слове «приравнивающего» звучит нотка ущемления наших прав. Ведь участие в любой войне за интересы Родины несет один и тот же героический и патриотический смысл, когда бы и где бы оно ни происходило. Жизнь одна и у солдата. И ценность ее, здоровье не должны девальвироваться.
Я искренне верю, что многие депутаты Мажилиса, Сената Парламента РК и на местах поддержат инициативу о государственной защите воинов-интернационалистов — участников всех боевых действий, без деления на виды. По сути, с тем же врагом, что и мы, воевали воины — «таджико-афганцы». С 1992-го по 8 февраля 2001 года в составе ОССБ РК служили 8755 казахстанцев. Из них 56 погибли, многие получили ранения. У нас и наших последователей миссия была единая — миротворческая, во имя интересов Отечества.
Мы хотим расти вместе с Казахстаном и получать льготы, которые соответствуют уровню развития социальной сферы страны. Важность принятия такого закона лежит не только в экономической плоскости, но и в моральной. Каждый военнослужащий и члены его семьи должны быть уверены, что в случае ранения или гибели при выполнении долга перед Родиной, он сам или его семья не будут забыты и оставлены на произвол судьбы.
В настоящее время в иных СМИ наблюдается «перетягивание каната» в сторону «воспевания» взахлеб преступных деяний негативных личностей, совершающих насилия в отношении малолетних, убийства и террор, в то же время, звучат лишь куцые протокольные сообщения о героических поступках. Почему мы не даем должной оценки «шедеврам» таких авторов, гоняющихся за сенсацией, выполняющих очередной рекламный пиар-заказ, если не преступного сообщества, то уж точно не самого общества. Каждый журналист-патриот из любого экстремального события или происшествия обязан уметь вынести позитивный жемчуг факта героизма, честного исполнения долга воинами, полицейскими, спасателями, врачами …
Мы же, ветераны, в любой аудитории стараемся раскрыть негативную сторону войны, при этом не забыв с гордостью рассказать о чести, долге и отваге. Пока есть воины-интернационалисты, есть и потенциальная энергия, которая направлена на проведение военно-патриотической и воспитательной работы со школьниками и молодежью. Мы готовы ко всем предложениям сотрудничества, исходящих из школ, вузов и трудовых коллективов. Такая работа нам помогает преодолевать морально-психологические травмы перенесенной войны.
Серик ОСАНОВ,
первый заместитель председателя союза ветеранов Афганистана и локальных войн РК,
член партии «Hұp Отан», полковник запаса.
«Жарияланбаған соғыс» жаңғырығы
Осыдан 35 жыл бұрын, 1989 жылдың 15 ақпанында Кеңес әскерлерінің шектеулі контингенті Ауғанстан жерінен шығарылды. 10 жылға созылған бұл соғыс талай шаңырақты шайқалтып, қайғы қасірет әкелді.
Тарихқа көз жүгіртсек, әр буын белгілі бір сынақты басынан өткереді. 1980 жылдардағы жастардың еншісіне тиген сынақ – Ауған соғысы болды.
Отан алдындағы әскери борышын өтеуге аттанған 22290 қазақстандықтың 926-сы сұрапыл шайқаста ерлікпен қаза тапты. «Интернационализм» деген саяси науқанның құрбандығына айналған боздақтарымыздың елге тек темір табытқа салынған денесі келді.
Талайына бұл бақыт та бұйырмай, сүйегі мәңгілікке жат жерде қалды, есімдері хабар-ошарсыз кетті деген тізімге ілінді. Із-түзсіз кеткен 21 боздақтың ата-анасы бұл қаралы хабарға сене алмай, осы уақытқа дейін перзентінің жолын тосуда.
Жаны мен тәні дертке шалдығып, әртүрлі жарақаттармен елге мүгедек болып оралған 1770 жауынгердің миында «ауған синдромы» мәңгілік жазылмас жара болып қалды. Сол кездгі жарқылдаған жас – бүгінгі ардагердің алды 76-ге келсе, соңы 55-де. Сұрапыл соғыс зардабы осы күнге дейін жалғасып, ұрыс даласында алған түрлі мертігу салдарынан ардагерлеріміз жігіт ағасы жасына жетер жетпесте өмірден озып жатыр.
Тарихта «жарияланбаған соғыс» деген атпен қалған Ауған соғысының қазақстандықтарға тигізген зардабы міне осындай қасіретті болды. Тұтас бір елдің тағдырын тәлкек еткен, миллиондаған тағдырларға қайғы-қасірет әкелген бұл соғыс адамзат тарихында мәңгі қалары анық. Себебі Ауған соғысының тарихы қыршын кеткен боздақтар мен қаһарман батырларымыздың қанымен, жалғызынан айырылып, қара жамылған аяулы аналарымыздың көз жасымен жазылған тарих.
Сұрапыл соғыстың аяқталғанына ширек ғасырдан астам уақыт өтсе де, оның саяси сабағы мен тарихи бағасы осы уақытқа дейін берілмей келеді.
Өткен ғасырдың сексенінші жылдары көптеген шетелдік саясаткерлер мен сарапшылар кеңес әскерінің шектеулі контингентінің Ауғанстан аумағына енуін басқыншылық әрекет деп жер дүниеге жар салды. Батыстық журналистер біздің сарбаздардың бейнесін бейбіт ауған жеріне баса көктеп кіріп, қарапайым халыққа зорлық-зомбылық жасап жатқан нағыз азғын, қанішер ретінде көрсеткен сенсациялық мақалаларын жарыса жариялап жатты. Ал шын мәнінде Кеңес әскері Ауған жеріне Ауғанстан Үкіметінің бірнеше рет көмек сұраған ресми түрдегі өтінішінен кейін кіргізілді.
Ең өкініштісі, күні бүгінге дейін кейбір БАҚ беттерінде, әлеуметтік желілерде жекелеген тұлғалардың Ауған соғысы ардагерлерін негізсіз айыптаған құйтырқы әрекеттері толастар емес. Әдетте мұндай айыптаулар соғыстың ащы дәмін татпаған, әскер қатарында болмаған азаматтар тарапынан болып жатады. Сол соғысты өз көзімен көрген қазақстандық жауынгер ре¬тін¬де менің айтарым, Ауғанстанда соғысқан қазақстандық жауынгерлер әскери бұйрықты орындау кезінде жоғары патриотизм мен әскери ант пен борышқа деген адалдықтың нағыз үлгісін көрсеткен, ержүрек сарбаздар.
Біздің жауынгерлер ол жаққа ақы алып, келісімге оты¬рып, жалдамалы әскер ре¬тін¬де аттанған жоқ, Отан алдын¬дағы борышын өтеу¬¬ге барды. Бұған дейін Ауғанстанды тек картадан ғана көрген бозбала, бастапқыда тіпті қан май¬дан¬¬¬ның ортасына түсетіні¬н де білм嬬ді. Соғыс алаңында от кешіп, қайсарлық танытқан жастардың жасы сол кезде небәрі 18-20 арасында болатын. Өзі қатарлас құрбы-құрдас¬та¬ры бейбіт Отанында, ешбір уайым-қайғысыз өмір сүріп, қызық пен шаттыққа бөленіп жатқанда, жасы 18-20-ға жаңа толған бозбала Ауған даласында тозақ отының ортасында жүрді.
Елге деген сүйіспеншілік, Отан алдындағы борышын өтеу, әскери ант пен сертке деген адалдық сол кездегі жастардың бойындағы қасиет болса керек. Себебі Отан алдындағы борышын өтеп, әскер қатарында болғандардың абыройы ол кезде бармағандардан биігірек болатын. Ал қазір, өкінішке орай, бейбіт күннің өзінде жастарымыз жасықтық танытып, Отан алдындағы борышын өтеуден саналы түрде бас тартып жатады. Бәлкім, бұл отаншылдық тәрбиенің әлсіздігінен болар.
Өмір мен өлім арасындағы қанды шайқаста батырлықтың ерен үлгісін көрсеткен қазақстандық жауынгерлер, елге оралған соң Тәуелсіз Қазақстанның өркендеуі жолында адал қызмет етті. Бүгінгі күні Ауған соғысының ардагерлері әр салада табысты еңбек етуде. Олардың арасында еліміздің әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуына, халықтар арасындағы достық пен ынтымақтастықты нығайтуға қосқан елеулі үлесі және белсенді қоғамдық қызметі үшін мемлекеттік наградалармен марапатталғандары да бар.
Қазақстан Үкіметі 2019 жылғы 3 шілдеде № 467-ші Қаулы қабылдап, «Қазақстан Республикасындағы мерекелік күндердің тізбесін» толықтырды. Құжатқа сәйкес, елімізде 15-ақпан «Ауғанстан Демократиялық Республикасынан Кеңес әскерлерінің шектеулі контингентінің шығарылған күні» болып ресми танылды және бекітілді. Қазақстанға, әлемдегі әрбір елге бейбітшілік тілейтін Ауған соғысы ардагерлері үшін бұл – қасиетті күн. Бұл күн – өрімдей жігіттерді ерте есейтіп, мыңдаған адамның тағдырына балта шапқан сұрапыл соғыстың тоқтаған күні. Бұл күн – Отан алдындағы анты үшін жанын қиып, шейіт кеткен боздақтардың есімі, Ауған соғысы ардагерлерінің ерлігі ұлықталар күн! Біздің тілегіміз, енді қайтып мұндай зұлмат болмасын. Еліміз тыныш, бейбітшілік мәңгі болсын!
Ауған соғысының ардагері, ҚР Ауғанстан және жергілікті соғыс ардагерлері одағы төрағасының бірінші орынбасары, запастағы полковник
Осанов Серік Айдарханұлы