Оныншы сабақ
Сабақтың тақырыбы: Шақыру (Приглашение). Барыс септігі (Дательный падеж). Ауыспалы келер шақ (Переходное будущее время). Бұйрық рай (Повелительное наклонение).
Сабақтың мақсаты: Түрлі коммуникативтік жағдайға сай туындайтын шақыру мағынасындағы сөйлесім үлгілерінің құрылымдық жасалуынан мәліметберу.
Сабақтыңбарысы: 1. Шақыру үлгілеріментаны-сыңыздар — Знакомтесь с образцами приглашения.
Сізді 7 мамыр күніне арналған концертке шақырамын. — Приглашаю Вас на концерт, посвященный 7 мая.
Сізді үйлену тойымызға шақырамыз.-
Приглашаем вас на нашу свадьбу.
Сіздерді қонаққа шақырамыз. —
Приглашаем вас в гости.
Сіздітуған күніме шақырамын. —
Приглашаю Вас надень рождения.
Бізбен бірге демалуғажүріңіз. —
Приглашаем вас вместе отдохнуть.
Бүгін кешке келіңіз/ кел. —
Приходите/ приходи сегодня вечером.
Демалыс күні бізге келіңіз. —
Приходите кнам в выходной день.
«Достық» дәмханасына келіңіз. —
Приходите в кафе «Достық».
Жеңіс мерекесіне арналған салтанатты жиналысқа келіңіз. —
Приходите на торжественное собрание, посвященное празднику Победы.
Ертеңтүске қарай сізді күтеміз. —
Ждем Вас завтра к обеду.
Жексенбі күні театрға барамын. —
В воскресенье пойду в театр.
2. Сухбатты есімізге сақтаймыз. Запоминаем диалог.
— Жеңіс мерекесіне арналған салтанатты жиналыс-қа келіңіз. — Приходите на торжественное собрание, посвященное празднику Победы.
-Жақсы, мен келемін. -Хорошо, я приду.
— Сізді үйлену тойымызға шақырамыз. — Приглашаем вас на нашу свадьбу.
— Шақырғаныңызға рахмет, міндетті түрде келемін. — Спасибо за приглашение, обязательно приду.
— Самал, сізді туған күніме шақырамын. — Самал, приглашаю Вас надень рождения.
— Рахмет, туған күніңізгебарамын. -Спасибо, приду надень рождения.
— Бізбен бірге демалуға жүріңіз. — Приглашаем вас вместе отдохнуть.
-Жарайды, сіздермен демалуға барамын. -Ладно, пойду/поедус вами отдыхать.
3. Грамматикалық тақырыппен танысыңыздар. (Знакомтесь с грамматикой) Барыс септігі (Дательно—направительный падеж).
Коммуникативные выражения нашего урока образованы от слов в форме барыс септік (концертке, «Достық» дәмханасына, туған күніме).
Барыс септік обозначает: а) направление действия:
7 мамыр күніне арналған, концертке, үйлену тойымызға, туған куніме шақырамын.
Жеңіс мерекесіне, салтанатты жиналысқа келіңіз; Туған күніңізге, театрға, қазақ драма театрына барамын.
в) цель действия:
демалуғажүріңіз, концерт көруге, кітап оқуға, би билеугебарасың.
Вопросы барыс септік:
Кімге ? Кімдерге?(кому? к кому?)
Неге? Нелерге? (чему? к чему?)
Қайда?(куда?)
Кімге? Кому? Қайда? Куда?
Мысалы: Бізге — к нам, үйге келіңіз — приходите домой, сөзіме назар аудармаңыз — на мои слова внимание не обращайте.
Окончания употребляются:
1) после гласных, сонорных, звонких з, ж — га/-ге
театрға, бізге, демалуға, тойға, тойымызға, дәмхана-ға.
2) после глухих согласных, —б, в, г, д — қа/ —ке конаққа, клубқа, концертке, салтанатты жиналысқа
3) после притяжательных окончаний III лица: —сы/ -сі, —ы/ -i —на/ —не: қазақ драма театрына, тойы-на, туған күніне, Мәдениет сарайына, «Достық» дәмханасына.
4) после притяжательных окончаний I и II лица -а/-етуған күніме, үйленутойыма.
4. Ауыспалы келер шақ (Переходное будущее время). Бұйрық райдың II жағы, анайы және сыпайы фор-м ал ары, жекешетүрі (Повелительное наклонение II лица, простой и вежливой формы, единственногочисла).
В настоящем уроке слова в барыс септік сочетаются с глаголами переходного будущего времени и формами повелительного наклонения. Запомните способ образования глаголов переходного будущего времени и формы повелительного наклонения II лица, единственногочисла.
Ауыспалы келер шақ образуется от начальной формы глагола с помощью суффиксов деепричастия -а,-е,-й ижіктікжалғау.
Мысалы, шақыр — а — мын; бар — а — мын; кел — е -мін; күт — е — міз; шақыр — а — мыз; баста — й — мыз.
Суффикс — а после согласных, после твердой основы;
Суффикс — е после согласных, после мягкой основы;
Суффикс — й после гласных, после твердой и мягкой основы;
Буй рык рай II лица простой формы, единственного числа образуется от исходной формы глагола, мысалы: кел, бар, күт, шақыр,баста… (все глаголы образованы без окончаний);
Буй рык рай II лица вежливой формы, единственного числа образуется с помощью окончаний принадлежности -ыңыз, -іңіз, -ңыз, -ңіз. Мысалы: жүр -іңіз, кел -іңіз, бар -ыңыз, шақыр -ыңыз, баста -ңыз, күт-іңіз;
-ыңыз, -іңіз, после согласных, в соответствии с законом сингармонизма;
-ңыз, -ңіз, после гласных, в соответсвии с законом сингармонизма.
Областной учебно—методический центр
управления по развитию языков.
Подборку подготовил Султан ДАУТОВ.
